درخت زرشک: {هر آنچه از کاشت و پرورش نهال زرشک باید بدانید}

کاشت نهال زرشک را در این مقاله بخوانید:

طعم ترش زرشک در ترکیب با غذاهای مختلف، مزه‌ ای متفاوت و در عین حال جذاب ایجاد می‌کند. این دانه خوراکی برای نخستین‌بار در قرن هفتم میلادی کشف شد. زرشک بی‌دانه یکی از پرمصرف‌ترین ارقام این نهال است که به زرشک پلویی نیز شهرت دارد. کاشت درخت زرشک نیز مانند درختان دیگر به شرایط جغرافیایی مناسب، خاک مرغوب، آبیاری منظم، نور کافی آفتاب و… نیاز دارد.

آشنایی بیشتر با درخت زرشک:

در مشخصات گیاه‌شناسی زرشک از آن به‌ عنوان یک درختچه یاد شده است. در واقع این دانه خوراکی بر روی درختچه‌هایی با قامتی از 1 تا 5 متر رشد کرده و به بار می‌نشیند. بعضی از ارقام این درخت تا ارتفاع 6 متری نیز رشد می‌کنند. کشور ما ایران یکی از مهمترین تولیدکنندگان این نهال است که سهم زیادی از تولید این دانه خوراکی را از آنِ خود کرده است. البته اصالت این درخت به کشورهای آسیایی، آفریقایی و اروپایی برمی‌گردد.

رنگ محصول درخت زرشک اغلب قرمز و یا سیاه بوده و در طول رشد تغییر رنگی در آن ایجاد نخواهد شد. همان‌طور که همه ما می‌دانیم زرشک طعمی ترش دارد. برخلاف میوه این درخت، شکوفه‌های آن پس از گذشت زمان در فصل پاییز تغییر رنگ داده به رنگ قرمز درمی‌آیند. این درختچه از مقاومت بالایی در برابر سرما و گرما برخوردار بوده و بهترین دما جهت رشد بهینه آن دمایی بین 15 تا 18 درجه سانتی‌گراد است. برای برداشت محصول این درخت باید تا سن 3 یا 4 سالگی آن صبر کنیم.

روش کاشت درخت زرشک:

کاشت زرشک اغلب در مناطق نیمه‌ خشک و معتدل انجام می‌ شود. مناسبت ترین زمان جهت کاشتن نهال زرشک، اواسط ماه پاییز تا اسفند ماه می تواند باشد. برخی از باغداران فصل بهار را برای کاشت این درخت انتخاب می‌کنند. عملی کردن این گزینه امکان‌پذیر است اما در فصل پاییز درختچه‌ها فرصت بیشتری برای رشد مناسب دارند.

برای کاشت این درختچه نیز همچون نهال‌ های دیگر باید زمین از خاکی مناسب و حاصلخیز برخوردار باشد. قبل از کاشت درخت زرشک، خاک زمین زراعی باید با کودهای حیوانی و شیمیایی مخلوط شود. همچنین برای کاشت نهال زرشک بر روی خاک باید گودال‌هایی با عمق مناسب حفر شوند. توجه داشته باشید که این گودال‌ها نه چندان کم عمق و نه زیاد عمیق باشند.

ترکیب کودهای دامی و شیمیایی قبل و هنگام کاشت به منطقه و شرایط جغرافیایی بستگی دارد. به‌عنوان مثال در مناطق سرد باغداران شرایطی را فراهم می‌کنند تا از گیاه در برابر سرما محافظت شود.

فاصله کاشت درخت زرشک چقدر است؟

1. یکی از مهمترین عوامل در رشد بهینه این درخت زرشک، نور مناسب آفتاب و رعایت فاصله بین درختان است.
2. فاصله استاندارد برای کاشت نهال زرشک 3 در 4 یا 4 در 5 متر است.
3. البته این فاصله، زمانی مناسب به نظر می‌رسد که نوع کشت آبی باشد.
4. به این دلیل که در کشت دیمی شما باید فاصله‌ای به اندازه 7 در 7 متر را به عنوان فاصله کاشت در نظر بگیرید.

فصل مناسب کاشت زرشک چه فصلی است؟

همان‌طور که اشاره کردیم امکان کاشت نهال زرشک در فصل بهار وجود دارد. با این حال باغداران و کارشناسان در این حوزه، اواسط فصل پاییز یا اوایل زمستان را بهترین زمان برای کاشت درخت زرشک می‌دانند. درختچه‌ زرشک پس از رشد در سن 3 تا 4 سالگی شروع به باردهی کرده و معمولاً ماه‌های اول سال زمان اصلی رشد رویشی این درخت است.

پرورش درخت زرشک در باغچه:

شما می‌توانید با خرید نهال زرشک، آن را در باغچه کاشته و پرورش دهید. همچنین می‌توانید در ابتدا آن را درون یک گلدان قرار داده و پس از رشد گیاه را به خاک باغچه منتقل کنید.برای کاشت زرشک همچون یک زمین زراعی باید گودال‌هایی به عمق 50 سانتی‌متر درون خاک ایجاد شود.

پس از قرار دادن نهال درون خاک روی آن را ترکیبی از کود حیوانی پوسیده و خاک باغچه بپوشانید. نور کافی آفتاب، جریان هوای مناسب و آبیاری منظم برای پرورش این درختچه در باغچه کافی خواهد بود.

آفات و بیماری‌هایی که بعد از کاشت درخت زرشک ممکن است آنها را تجربه نمایید:

• زنبور سرشاخه خوار

یکی از مهمترین آفات این درختچه، زنبور سرشاخه خوار است که به شاخه‌های تازه آسیب وارد می‌کند. شناسایی این آفت و از بین بردن آن در رشد درخت و کیفیت محصول نقش مهمی دارد.

• شته

یکی‌ دیگر از رایج‌ ترین انواع آفات، شته است. معمولاً این آفت در سال‌های اولیه رشد نهال به گیاه زرشک آسیب می‌زند. کاهش فرایند رشد، خشک شدن نهال و ضعیف شدن شاخه‌ها از مهمترین مواردی است که شته می‌تواند برای نهال ایجاد کند. استفاده از سموم گیاهی برای از بین بردن این نوع شته کاربرد دارد. همچنین اگر در زمین زراعی شما کفشدوزک وجود دارد، می‌توانید وظیفه کشتن شته را به این حشره کوچک بسپارید.

• کرم برگ خوار

از نام این آفت می توان دریافت که کارکرد اصلی آن آسیب رساندن به برگ‌های درخت است. البته این آفت با خوردن محصول درخت زرشک نیز می‌تواند به آن آسیب وارد کند.

• پروانه تخم انگشتری

یکی‌ دیگر از آفاتی که از برگ تغذیه می‌کند، پروانه تخم انگشتری است. برای از بین بردن این آفت می‌توانید از سموم حاوی فسفره یا هرس کردن شاخه‌ها استفاده کنید.

• پروانه ابریشم باف

یکی از بدترین آفات برگ خوار، پروانه ابریشم باف است. این آفت به شکلی شروع به خوردن و از بین بردن برگ‌ها می‌کند که در کوتاه‌ترین زمان ممکن ما شاهد لخت شدن شاخه‌های درختچه خواهیم بود. بیماری‌های زنگ سیاه و زنگ زرد از مهمترین بیماری‌ها در رشد درخت زرشک هستند.

خاک مناسب کاشت نهال زرشک چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

کارشناسان خاک با اسیدیته 9 را بهترین نوع خاک برای کاشت درخت زرشک عنوان کرده‌اند. برای کاشت زرشک؛ خاک باید بافت نرم و سبکی داشته باشد. به این ترتیب بهترین نوع خاک برای کاشت این نهال خاک‌های لومی ساده و لومی شنی است. خاک‌های آهکی بافت بسیار سبکی دارند و نهال‌هایی مانند زرشک به خوبی در آن‌ها ریشه کرده و بزرگ می‌شوند.

همان‌طور که اشاره کردیم این درختچه در برابر سرما و گرما مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهد. این امر در مورد خاک نیز صدق می‌کند. این گیاه می‌تواند در برابر مواد تغذیه‌کننده که از خاک دریافت می‌کند نیز مقاومت کند. بدین معنا که در صورت غنی نبودن خاک، این نهال تا جایی که امکان دارد از خود محافظت کرده و مقاوم باقی می‌ماند.

یکی‌دیگر از عوامل مهم در کاشت درخت زرشک، توجه به مقدار نمک موجود در خاک است. البته میزان نمک نباید از مقدار استاندارد برابر با 5 میلی‌متر عبور کند.

نحوه آبیاری نهال زرشک چگونه است؟

درختچه زرشک، مقاومت بسیار مناسبی در برابر کم‌ آبی دارد. بهترین زمان برای آبیاری این نهال ساعات اولیه روز است. پس از کاشت زرشک، آبیاری آن در سال‌های ابتدایی بهتر اسن هر هفته یک بار انجام شود. البته آبیاری ارقام مختلف به نوع خاک و موقعیت جغرافیایی منطقه نیز بستگی دارد. در حالت کلی درخت زرشک در فصل‌های سرد و مناطق کوهستانی به آبیاری زیاد نیاز چندانی ندارد.

سه تا چهار سال پس از کاشت درخت زرشک، شما می‌توانید هر دوازده روز یا پانزده روز این نهال را آبیاری کنید. یکی از نکات مهم در این زمینه، کاهش میزان آبیاری در زمان گلدهی درختچه است. اگر در این بازه زمانی، گیاه بیش از اندازه سیراب شود، امکان ریختن گل‌ها وجود دارد. به طور کلی رعایت کردن اصول مربوط به آبیاری در رشد گیاه، افزایش کیفیت محصول و… نقش مهمی دارد.

قلمه زدن درخت زرشک چگونه انجام می‌ شود؟

درختان زرشک را به روش‌های گوناگونی مانند بذر، پاجوش، قلمه و… تکثیر می‌کنند. در فصل بهار و زمستان می‌توان درخت زرشک را قلمه زد. اگر فصل زمستان یا اواخر پاییز را برای قلمه زدن انتخاب کرده‌اید باید شاخه‌ای سالم را انتخاب کرده و تا 20 سانتی‌متر از ساقه اصلی جدا کنید.

توجه داشته باشید که در فصل سرد باید از شاخه قلمه زده شده در برابر سرما محافظت کنید. در فصل بهار و تابستان نیز می‌توانید شاخه مورد نظر را از بین شاخه‌های جوان و تازه انتخاب کنید. با این حال کارشناسان و باغداران بهترین زمان برای قلمه زدن این نهال را اواخر فصل زمستان و ماه اسفند عنوان کرده‌اند. شما می‌توانید یک تا دو سال پس از قلمه زدن گیاه را درون زمین زراعی خود بکارید.

در میان روش‌ های تکثیر این درختچه، روش پاجوش طوقه‌ ای، بهترین روش برای تکثیر بهینه زرشک محسوب می‌ شود. همچنین بهترین زمان برای تکثیر توسط پاجوش، بازه زمانی بین ماه آذر تا اسفند است.

انواع کود مناسب درختان زرشک:

استفاده از کود روشی مناسب جهت تغذیه ارقام مختلف است. بهترین نوع کود برای تقویت خاک و کاشت نهال زرشک، کودهای حیوانی و دامی می باشند. همچنین کودهای شیمیایی مانند فسفات آمونیوم نیز برای تغذیه این درخت مورد بهره برداری قرار می‌گیرند. کود کمپوست نیز از دیگر کودهای قابل استفاده برای این درختچه است.

هرس درخت زرشک:

باغداران معمولاً درختچه‌ ها را در زمستان و پاییز هرس می‌ کنند. در فرایند هرس کردن تمام شاخه‌های مریض و خشک باید از باقی شاخه‌ها جدا شوند. باقی ماندن آن‌ها بر روی درخت در طولانی مدت باعث خراب شدن شاخه‌های دیگر می‌ شود. همچنین هرس نکردن بر روی باردهی و کیفیت محصول نیز تأثیرگذار خواهد بود.

در فصل‌ های سرد شاخه‌ های خشک و آفت‌ زده درخت زرشک هرس می‌شوند. دقت لازم را داشته باشید که هر کدام از شاخه‌های این درخت تنها یک بار میوه می‌دهند. به این ترتیب شما می‌توانید شاخه‌های میوه‌دار یا شاخه‌هایی که به تازگی محصول داده‌اند را هرس کنید. این امر باعث می‌ شود تا شاخه‌ای بی‌ثمر بر روی درخت باقی نماند.

انواع کاشت درخت زرشک در دنیا:

• کاشت نهال زرشک بی‌دانه پفکی

یکی از بهترین انواع این درخت که فروش بالایی نیز دارد، نهال زرشک بی‌دانه است. رنگ میوه‌های درحتان زرشک قرمز بوده و عمر مفید آن نیز حدود 20 سال است. این درختچه مقاومت بسیار بالایی در برابر کم آبی داشته و امکان کاشت این نهال در مناطق خشک وجود دارد. قیمت خرید این نهال مقرون‌ به صرفه بوده و مهمترین ویژگی آن نیز باردهی در سال اول رشد است.

• زرشک بی‌دانه قائنات

یکی‌ دیگر از ارقام پربازده و محبوب زرشک، بی‌دانه قائنات است. رنگ میوه این درختچه سیاه بوده و طعمی کاملا ترش دارد. بی دانه قائنات و پفکی هر دو باید در معرض نور مستقیم آفتاب قرار بگیرند. همچنین جریان هوای مناسب نیز در رشد این گیاه تأثیر دارد.

• درخت زرشک جنگلی

زرشک جنگلی یا کراتاجینا نوع دیگر از ارقام این درخت است که در استان‌هایی مانند کرج، هشتگرد و… کشت می‌ شود.

• زرشک دنسی فلورا

یکی‌ دیگر نژاد های خارجی باغات زرشک می باشد که هم باردهی مناسب و هم قیمت آن نسبت به ارقام دیگر بیشتر است. این نهال در بعضی از شهرهای کشور ما مانند کرمانشاه و استان البرز قابلیت کشت دارد.

• درخت زرشک بی‌ دانه سیاه

این رقم نیز مانند بی‌ دانه پفکی نهالی کاملاً اقتصادی بوده و با توجه به میزان باردهی می‌توان آن را رقمی پرسود نامید. رنگ میوه این درخت سیاه است و از ارقام تجاری باغات زرشک محسوب می شود.

• رقم داروینی

این رقم گونه‌ ای اصلاح‌ نژاد شده می باشد که قیمت آن در رنج متوسطی قرار دارد. مهمترین ویژگی در کاشت زرشک داروینی، رطوبت خاک آن است. این رقم برای رشد بهتر نیاز به خاکی مرطوب دارد.

ارقام دیگر این درختچه مانند نومولاریا، براچیوبوتریس، ارینتالیس و… در گروه درختانی قرار دارند که از نظر اقتصادی چندان مقرون‌به‌صرفه نیستند.

مشاهده لیست قیمت و خرید انواع نهال زرشک

خواص زرشک چیست؟

یکی از مهمترین خواص زرشک خاصیت ضدالتهابی آن است. مصرف زرشک در درمان بیماری‌های التهابی و عفونی در بخش‌های مختلف بدن مانند دستگاه گوارش، سینوزیت و… تأثیر قابل توجهی دارد. حال که به دستگاه گوارش اشاره شد، ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که زرشک در تقویت عملکرد دستگاه گوارش نقش داشته و به کاهش دردهای ایجاد شده در این ناحیه کمک می‌کند.

محصول درخت زرشک، با کاهش کسترول خون، کاهش فشار خون و… در تقویت سلامت قلب نقش مهمی دارد. همچنین اثر این میوه را در درمان بیماری‌های قلبی مانند آریتمی مؤثر می‌دانند. از دیگر خواص این میوه باید به سم‌زدایی کبد و پاکسازی کیسه صفرا اشاره کنیم. همچنین از این میوه برای رفع سنگ کیسه صفرا نیز استفاده می‌ شود.

افرادی که به بیماری دیابت دچار شده اند، می‌ توانند برای کنترل قند خون خود زرشک را در وعده‌های غذایی خود جای دهند. یکی از ترکیبات تشکیل‌دهنده این میوه، ماده‌ای به نام بربرین است که اثری شبیه به آنتی‌بیوتیک در بدن دارد. مصرف اصولی این میوه در کاهش التهابات و حذف عوامل مضر در بدن مانند باکتری و میکروب نقش مهمی دارد.

جمع بندی نهایی در رابطه با کاشت درخت زرشک:

یکی از سخت‌ترین مراحل در کاشت درخت زرشک، مرحله برداشت است. میوه این درخت پوستی بسیار نازک داشته و به همین دلیل برداشت محصول باید با دقت و ظرافت بیشتری انجام شود. مناطق کوهستانی و کوهپایه‌ای بهترین زمین برای کاشت زرشک محسوب می‌شوند. معمولاً بافت خاک در این مناطق سبک بوده و برای کاشت نهال زرشک مناسب هستند.

منابع مطلب کاشت زرشک:

1. https://lib.salamkeshavarzco.ir
2. https://fardinkesht.com