کاشت درخت ازگیل

مقدمه ای بر کاشت درخت ازگیل:

ازگیل، میوه‌ای خاص، لذیذ و پر خاصیت است که در نواحی شمال ایران به صورت وحشی رشد می‌کند و در سراسر ایران و همینطور قسمت‌های مختلف جهان، از طرفداران زیادی برخوردار است. کاشت درخت ازگیل؛ کار چندان دشواری نیست و تنها به آب و هوایی پر باران و خاکی مرطوب نیاز دارد.در این مقاله قصد داریم درباره کاشت نهال ازگیل، و چگونگی نگهداری از آن صحبت کنیم و انواع ازگیل موجود در ایران را به شما معرفی نماییم.

بیوگرافی درخت ازگیل:

گیاه ازگیل با نام علمی Mespilus germanica علیرغم نام آلمانی خود، بومی جنوب غربی آسیا و جنوب دریای کاسپین است. این گیاه از خانواده گلسرخیان و هم خانواده سیب و گلابی وحشی است و همچنین می‌توان آن را گیاهی مختص آب و هوای شمال ایران دانست.

با این که برخی منابع این گیاه را بومی جنوب مدیترانه معرفی می‌کنند؛ اما تحقیقات مرکز پژوهش‌های گیاه شناسی Kazimierz Browicz در آلمان نشان داده‌اند که ریشه این گیاه از جنگل‌های متراکم جنوب دریای کاسپین و ناحیه گیلان و مازندران امروزی سرچشمه گرفته و در حدود 3 هزار سال پیش به یونان و سپس روم رسیده است. کاشت  نهال ازگیل؛ و گسترش این میوه در اروپا نیز از قرن دوم پیش از میلاد توسط رومیان آغاز شده و پس از چند قرن سراسر اروپا را فراگرفت.

میوه این گیاه در جهان به نام مدلار (medlar) و در ایران به نام ازگیل معروف است. دلیل این نام گذاری نیز دلالت بر محل کاشت ازگیل، یعنی گیلان دارد و چون این میوه ره‌آورد گیلان بوده آن را ازگیل نامی‌ده‌اند. در گیلان نام بومی این میوه کونوس است که در مازندران با نام کُندس نیز خوانده می‌شود. شاید بهترین راه برای جلوگیری از اشتباه گرفتن این میوه با ازگیل ژاپنی باشد (که شباهت چندانی نیز به کونوس گیلانی ندارد) ، این است که آن را با نام محلی‌اش صدا بزنیم.

با کاشت درخت ازگیل، میوه ای پوست نازک و قهوه‌ای رنگ است و تا زمان رسیدن به پختگی کامل، طعمی گس و ناخوشایند دارد. نوع رسیده آن گوشتی نرم دارد و رنگ آن از کرم روشن به قهوه‌ای روشن تغییر پیدا می‌کند. در این حالت ازگیل میوه‌ای شیرین، لذیذ و بسیار خوشایند محسوب می‌شود. از این رو به آن خرمای گیلان نیز گفته می‌شود.

میوه ای که هنوز برای بسیاری از کشورهای دنیا جزو میوه‌های عجیب، خاص و لوکس به شمار آمده؛ در حالی که کاشت نهال ازگیل در ایران، عراق، سوریه و شمال مصر به وفور انجام می‌شود.

انواع روش کاشت درخت ازگیل:

ازگیل به طور کلی درختی خود رو است که در جنگل‌های شمالی ایران به صورت وحشی رشد می‌کند. اما می‌توان آن را به سه روش قلمه‌ای، بذری و پیوندی نیز پروش داد. کاشت نهال ازگیل؛ به روش‌های مختلف، بسته به شرایط آب و هوایی و نوع خاک به روش‌های مختلفی انجام می‌گیرد.

شاید علاقه مند باشی که نهال گردویی با 300 کیلو باردهی در سال بخری!

اونوقت می تونی فقط با کلیک روی عبارت (خرید نهال گردو) لیست 17 رقم نهال گردوی پربار رو مشاهده و جهت تمایل با تماس تلفنی سفارشت رو ثبت کنی!

در اینجا روش مناسب کاشت برای هر نوع شرایط خاک و آب و هوایی را نام برده و در ادامه روش انجام آن‌ها را نیز توضیح خواهیم داد:

 روش قلمه زدن برای کاشت درخت ازگیل:

این روش تنها در مناطقی با آب و هوای مرطوب و زمستان‌های معتدل جواب می‌دهد. خاکی که قلمه در آن قرار داده می‌شود باید مرطوب و دمای محیط آن بین 20 تا 25 درجه سانتی گراد باشد.

• روش کاشت بذر برای پرورش ازگیل:

این روش برای مناطق مرطوب و سردسیر مناسب‌تر است و باید دقیقاً مطابق آن چه در ادامه توضیح خواهیم داد انجام گیرد تا کاشت نهال ازگیل، موفق باشد.

• تکثیر با روش پیوند نهال:

رایج‌ترین شیوه پیوند، کاشت درخت ازگیل بر پایه زالزالک است که در مناطق گرم و خشک رواج دارد. در مناطق مرطوب نیز پیوند آن بر روی پایه درخت به، رواج داشته و معمولاً موفقیت آمیز است. اگر خاک قوی و حاصلخیزی دارید، پیوند آن به درخت گلابی نیز ممکن است؛ اما احتمال پیروزی در آن کمی پایین‌تر خواهد بود.

کاشت ازگیل چگونه است؟

این کار با روش‌ های مختلفی انجام شده و هر روش نکات خاص خود را دارد. این درخت به تکثیر طبیعی از طریق پخش بذر توسط جانوران و پرندگان در جنگل‌های معتدل علاقه بیشتری دارد و به‌خاطر دو جنسی بودن و باردهی به وسیله گرده‌افشانی، اصولاً در آب و هوای معتدل می‌توان جنگلی طبیعی از آن را به صورت یکجا کشف کرد.

با این حال کاشت درخت ازگیل، به روش‌هایی که در بالا اشاره کردیم امکان‌پذیر است. در ادامه روش این درخت با میوه های خاص را به شما توضیح خواهیم داد:

• کاشت درخت ازگیل به روش قلمه زدن:

برای قلمه گرفتن از درخت ازگیل، بهتر است در اواخر پاییز، یک شاخه کوتاه در حدود 20 سانتی متر از آن را جدا کرده و برای افزایش احتمال موفقیت، از هورمون‌های ریشه‌زایی استفاده نمایید. قلمه خود را در بستری از خاک مرطوب و سبک (ترکیبی از خاک-برگ و شن) قرار داده و آن را در معرض نور غیر مستقیم خورشید قرار دهید.

• کاشت نهال ازگیل به روش بذری:

اگر میوه ازگیل را خورده باشید، قطعاً دیده‌اید که هسته‌هایی بسیار سخت و تیره رنگ دارد و این هسته‌ها کاملاً به گوشته میوه متصل هستند.

برای پرورش بذری ازگیل ابتدا باید هسته را از گوشته‌اش پاک کنید و سپس آن را در اسید سولفوریک (یا برای 24 ساعت در آب گرم) قرار دهید تا پوست نازک هسته از آن جدا شود. سپس بذر بدون پوست را حدود 3 ماه در دمای نزدیک به صفر نگهداری کنید تا در فصل مناسب، آن را در خاک بکارید.

• کاشت درخت ازگیل به روش پیوند زدن:

اگر قصد تکثیر درخت ازگیل از طریق پیوند زدن را دارید، باید آن را بر روی نهالی یک یا دو ساله از زالزالک، به یا گلابی پیوند دهید. بهترین نوع پیوند برای این میوه پیوند شکافی ساده است و بهتر است در انتهای فصل زمستان یا ابتدای بهار انجام گیرد.

فصل مناسب کاشت ازگیل چه فصلی است؟

میوه این درخت میوه در فصل زمستان می‌رسد و از این جهت میوه‌ای زمستانی محسوب می‌شود. دمای مساعد برای رشد و کاشت نهال ازگیل بین 18 تا 20 درجه است و به طور کلی برای مناطقی با تابستان‌های گرم و زمستان‌های معتدل مناسب است.

سرما و یخبندان به سختی می‌تواند بر روی باردهی این محصول تاثیرگذار باشد؛ چرا که مقاومت سرمایی آن بسیار بالا بوده و تا 20- درجه سانتی گراد را می‌تواند تحمل کند.

بهترین فصل برای کاشت درخت ازگیل، به روش پیوند، انتهای فصل زمستان و بهترین زمان برای کاشت آن به روش پیوندی، انتهای پاییز است. همچنین اگر قصد کاشت و پرورش بذر این گیاه را دارید، ابتدای بهار می‌تواند بهترین زمان ممکن به شمار آید.

آیا پرورش درخت ازگیل در باغچه ممکن است؟

درخت ازگیل به شکل وحشی بیشتر مانند یک بوته بزرگ است که در حدود 4 متر رشد می‌کند. هر چند در شرایط ایده‌آل ارتفاع آن تا 8 متر هم می‌رسد، اما در بین درختان چندان درخت بزرگی به شمار نمی‌آید. بنابراین کاشت درخت ازگیل، در باغچه نیز چندان دور از ذهن نیست.

از نظر نیاز به نور هم، این گیاه در جنگل‌های گیلان معمولاً لابلای درختان دیگر و در سایه روشن آنان رشد می‌کند و چندان نیاز به نور مستقیم آفتاب ندارد. البته باید به‌خاطر داشته باشید که این گیاه برگ‌ریز، ریشه‌ای بسیار رونده و گسترده دارد که لازم است در دل خاک حرکت کند. بنابراین اگر فکر پرورش آن در گلدان هستید، بهتر است از ارقام اصلاح شده تزئینی آن استفاده کنید.

باغداری و مراقبت های لازم از آفات و بیماری های درختان ازگیل چگونه است؟

درخت ازگیل به ندرت دچار آفت و بیماری می‌شود و اگر در فضایی خوب و ارگانیک رشد کند، مقاومت بالایی نسبت به بیماری‌ها از خود نشان می‌دهد. از این جهت می‌توان کاشت درخت ازگیل، را کم‌دردسرتر از دیگر میوه‌ها دانست.

البته برخی آفات مانند لارو مینوز برگ یا Leaf miner می‌تواند در سال‌های پر باران تهدیدی برای این گیاه محسوب شود که با سم‌پاشی به موقع، می‌توان از گیاه در برابر این آفت محافظت کرد. در صورتی که پروانه مینوز در کونوس تخم گذاری کند، شاهد لکه‌های قهوه‌ای تیره بر روی میوه خواهیم بود که هر چه میوه رسیده‌تر شود، بیشتر باعث پوسیدگی آن خواهد شد.

خاک مناسب کاشت درخت ازگیل چیست و باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟

برای کاشت نهال ازگیل؛ نیاز به خاکی زه کشی شده، سبک و مرطوب دارید که آب با سرعتی متعادل (نه چندان سریع و نه چندان کند) در آن جریان یابد. بهترین خاک برای کاشت ازگیل، خاک لومی است که در واقع بهترین خاک برای باغبانی محسوب می‌شود.

برای تهیه خاک لومی باید 50 درصد شن و ماسه را با 25 درصد سیلت (گل و لای) و 25 درصد خاک رس ترکیب کنید. همچنین در طی سال‌های رشد نهال‌تان، می‌توانید به خاک خود مقادیر مشخصی خاک-برگ نیز به طور سالانه اضافه نمایید.

نحوه آبیاری نهال و درخت بالغ ازگیل چگونه است؟

برای درک میزان آب مورد نیاز با کاشت درخت ازگیل، به این موضوع توجه داشته باشید که جنگل‌های وحشی این درخت در اقلیم‌هایی با بارش سالانه حداقل 700 میلی‌متر توسعه می‌یابد.

نهال ازگیل به آبیاری روزانه و خاک مرطوب دائمی نیاز دارد و درخت آن نیز اگر در منطقه پر باران کشت نشده، باید (حداقل در فصول پاییز و زمستان) به قدر کفایت (هر دو یا سه هفته یکبار) آبیاری شود. ارقام زینتی این گیاه نیز به آب نسبتاً زیادی نیاز دارند و چندان تفاوتی بین آن‌ها وجود ندارد.

پس از کاشت نهال ازگیل، حداقل در شش هفته ابتدایی باید به طور روزانه نهال خود را آبیاری نمایید و پس از آن تا دو سالگی درخت، می‌توان به آبیاری هفتگی یا ده روزه پرداخت. از سال هفتم بعد از کاشت درخت ازگیل، گیاه به بلوغ کامل می‌رسد و تا 60 سالگی هر ساله بین 30 تا 70 کیلوگرم محصول می‌دهد. بنابراین اگر به خوبی از آن مراقبت کنیم، گیاهی پربازده خواهد بود.

نحوه کوددهی نهال ازگیل؛ بهترین کودهای شیمیایی و حیوانی کدامند؟

درخت ازگیل به دلیل ریشه‌های قدرتمند و رونده‌ای که دارد، توانایی بالایی در جذب مواد مغذی خاک از خود نشان می‌دهد. بنابراین کود دهی درخت ازگیل تنها یکبار در سال و آن هم در ابتدای بهار انجام می‌شود. کودی که ما برای کاشت درخت ازگیل، توصیه می‌کنیم، کود 20-20-20 است که در هر متر مربع حدود 70 گرم از آن کفایت خواهد کرد.

البته بهتر است که لایه‌ای نازک از خاک-برگ یا کود پوسیده دامی نیز روی کود پخش شده قرار داده شود و پس از آن آبیاری مختصری نیز انجام گیرد. همین اقدام ساده نیاز باغ ازگیل شما را برای یک سال تامین خواهد کرد.

با کاشت درخت ازگیل چه آفات و بیماری هایی شیوع می یابد؟

• شایع‌ترین بیماری پس از کاشت نهال ازگیل، همان پروانه مینوز برگ یا Leaf miner است که پیش از این نیز درباره آن توضیح دادیم.
• جز آن مورد به صورت نادر شاهد بیماری قارچ سفیدک پودری با نام علمی Podosphaera clandestine نیز ممکن است باشیم که در ابتدای فصل بهار نمایان شده و برگ‌ها و شکوفه درخت را مورد هجوم و آسیب قرار می‌دهد.
• از دیگر بیماری‌های شایع گیاهان خانواده گلسرخیان بیماری باکتریایی آتشک با نام علمی Erwinia amylovora است که به ندرت در درختان ازگیل دیده می‌شود.

در کل درخت ازگیل را می‌توان درختی مقاوم در برابر بیماری‌ها دانست.

بعد از کاشت درخت ازگیل چند نوع هرس و چگونه انجام می شود؟

مانند دیگر درختان میوه، درخت ازگیل نیاز به انواع هرس ندارد و حتی می‌توان هرس را برای آن مضر دانست. این گیاه علاقه شدیدی به رشد طبیعی دارد و تنها هرس مطلوب برای آن را می‌توان هرس بعد از برداشت محصول دانست.

اگر پس از چیدن میوه‌ها شاخه‌های میوه داده را هرس کنید، از منطقه هرس شده چند شاخه بارور تازه رشد خواهد کرد و این کار به باردهی بیشتر درخت خواهد انجامید. البته باید به خاطر داشته باشید بعد از کاشت درخت ازگیل در کنار هرس به کوددهی و تغذیه صحیح خاک نیز توجه داشته باشید.

انواع درخت ازگیل ایرانی و خارجی شامل چه ارقامی است؟

در حال حاضر 23 گونه مختلف از انواع درخت ازگیل در جهان شناخته شده که می‌توان تمام آن‌ها را به سه دسته وحشی، نیمه وحشی (اصلاح شده) و زینتی تقسیم نمود. اگرچه در ایران این ارقام را با نام‌های پیوندی، اصلاح شده، ترکیبی و… می‌شناسند، در جهان اما نام‌های دقیق‌تری بر روی آن‌ها گذاشته‌اند.

به عنوان مثال کاشت درخت ازگیل gigantea Kirchn با میوه‌های درشت، ازگیل abortiva Kirchn با میوه‌های بدون هسته، درخت ازگیل argenteo-variegata به عنوان رقم زینتی با برگ‌های روشن و ازگیل aureo-variegata با برگ‌های زرد به عنوان دیگر رقم زینتی این گیاه، به کثرت انجام می شود.

خواص و ویتامین‌های ازگیل چیست؟

میوه ازگیل رسیده، از ویتامین C و برخی از انواع ویتامین B تشکیل شده و در کنار آن، مواد معدنی فراوان لازم بدن مانند آهن، فسفر، منیزیم، کلسیم و… است. ازگیل میوه ای شیرین که شامل قندهای ساده گلوکز و فروکتوز می باشد. همچنین ترکیبات فنلی این میوه سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های مفید برای بدن بوده و برای سلامتی بسیار مفید است. کاشت و پرورش ازگیل در طب سنتی، برای درمان عفونت روده، تسریع دفع سنگ کلیه، کاهش تب، تسکین درد دهان و… اهمیت دارد.

جمع بندی نهایی در رابطه با کاشت درخت ازگیل:

ازگیل، میوه‌ای بومی از شمال ایران است که هنوز برای بسیاری از مردم دنیا در زمره میوه‌های عجیب و خاص قرار می‌گیرد. کاشت نهال ازگیل؛ می‌تواند انتخابی مناسب برای باغدارانی باشد که می‌خواهند هر چهار فصل سال محصول داشته باشند؛ چرا که میوه آن در زمستان می‌رسد.

کاشت ازگیل؛ به صورت پیوندی و بذری بسیار رایج است و قلمه زدن آن نیز ممکن است در شرایط خاص موفق باشد. همچنین گونه وحشی این درخت به عنوان درختی خاردار و برگ ریز شناخته می‌شود که می‌توان ویژگی‌های آن را با پیوند و اصلاح، تلطیف نمود و با کود دهی مناسب به میزان باروری آن نسبت به حالت وحشی، افزود.

برای آشنایی بیشتر با کاشت درخت ازگیل، سوالات خود را در کامنت ها با ما در میان بگذارید.